Καλημέρα σας! Μια ακόμα Δευτέρα ξεκίνησε, με τα γνωστά προβλήματα της «όχι και τόσο καλής» διάθεσης για τους περισσότερους, και κυρίως για τους κατοίκους των μεγάλων πόλεων (όχι δηλαδή ότι οι υπόλοιποι έχουν λύσει τα προβλήματά τους ή «χαίρονται» που έχουν μπροστά τους μια γεμάτη εβδομάδα δουλειάς), μια και αυτοί έχουν να αντιμετωπίσουν και το άγχος του επικίνδυνου, κουραστικού και χρονοβόρου κυκλοφοριακού.
Ας πούμε λοιπόν ότι είμαστε κι εμείς απ’ αυτούς, και σήμερα το πρωϊ, πηγαίνοντας στη δουλειά, πρέπει να είδαμε τουλάχιστον 5 περιπτώσεις στο χιλιόμετρο απο αυτές που δυνητικα μπορούν να προκαλέσουν ατύχημα.
Ξέρετε, ξαφνική αλλαγή λωρίδων χωρίς φλας, ανοίγματα πόρτας, αφηρημάδα από συζήτηση ή μηνύματα στο κινητό, παραβίαση προτεραιότητας, αδιάφοροι οδηγοί μεγάλων οχημάτων που θεωρούν δεδομένο ότι εκείνοι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν ενώ όλοι οι άλλοι οφείλουν να (τους) προσέχουν, αναβάτες μεγάλων σκούτερ που προσπερνούν απο δεξιά «με σφήνα» ακριβώς τη στιγμή που αναγκάζεσαι απο τον αριστερό σου να κάνεις κι εσύ δεξιά, φορτηγάκια διανομών με οδηγούς χαμένους στις οθόνες των navigators δοξαζοντας την Καταιγίδα της Ερήμου του μακρινού 1990 που ανέπτυξε τα GPS, και μετά, ελλείψει πολέμου, πέρασαν στην πολιτική χρήση, τέτοια καθημερινά!
Τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί κάθετα οι ομάδες, τα ιδρύματα, τα think tanks, τα γραφεία συμβουλευτικών υπηρεσιών, τα πρακτορεία ερευνών και οτιδήποτε άλλο προστάζει η επιχειρηματική μόδα (trend), που παίζουν με, και χρησιμοποιούν, τον τίτλο (και το νόημα της λέξης/όρου) «Foresight» («πρόβλεψη»), ψάχνοντας και προτείνοντας ιδέες και τρόπους αντιμετώπισης καταστάσεων και προβλημάτων που δεν έχουν συμβεί και δεν έχουν προκύψει ακόμη. Και το κυριότερο «εργαλείο» τους σε αυτή τη, χαμένη απο χέρι, προσπάθεια, δεν είναι άλλο απο το «What if»- Τι Θα Γινόταν Αν!
Η «εφαρμογή/αναγωγή» του What if στο παρελθόν, είναι μαι διαδικασία άχαρη, αχάριστη, μελαγχολική, που μόνο προβληματισμό και αναπάντητα ερωτηματικά μπορεί να φέρει. Και επειδή όλοι οι άνθρωποι (δεν καταγράφονται ούτε σαν ποσοστό οι εξαιρέσεις) έχουν την ακράδαντη πεποίθηση ότι η ζωή τούς έχει αδικήσει –κάτι που αναντίρρητα συμβαίνει- θα βρουν στο παρελθόν τους στιγμές, διλήμματα, αποφάσεις, δρόμους, γνωριμίες, πράξεις, περιστατικά, που τους έχουν αφήσει με την απορία της πιθανής εξέλιξης ΑΝ οι αποφάσεις και οι κατευθύνσεις τους στα διαφορα κρίσιμα σταυροδρόμια ήταν διαφορετικές.
Ετσι, οι πιο αγχώδεις, επαγγελματίες, φοβισμένοι, λογικοί, παράλογοι, προσεκτικοί, άρρωστοι, συστηματικοί εξ’ ημών, «προβλέπουμε» τι θα πρέπει να κάνουμε στο μέλλον ΑΝ τα πράγματα ξεφύγουν απο την κατεύθυνση που τους έχουμε δώσει, ξεκινώντας φυσικά απο αυτά που ξέρουμε, με τις προβλέψεις για την (ΥΠΑΡΚΤΗ) απειλή της επερχόμενης και ήδη συμβαίνουσας κλιματικής αλλαγής να έχουν γίνει άλλοθι για ακραίες αντιδράσεις και αποφάσεις (όπως π.χ. η επίσπευση της ηλεκτροκίνησης, που παράλληλα αποτελεί και μια πρώτης ταξεως ευκαιρία στην τελματωμένη αυτοκινητοβιομηχανία για παραγωγή και κατανάλωση δεκάδων εκατομμυρίων οχημάτων πολύ πριν το τέλος ζωής αυτών που ήδη κυκλοφορούν σαν μαζική, υποχρεωτική, αντικατάσταση στόλου, και για τις Κυβερνήσεις ένα τέλειο αντίδοτο στην νομοτελειακά επερχόμενη ανεργία).
Αλλά ας αφήσουμε αυτές τις μεγάλες, παγκόσμιες έννοιες και ας επιστρέψουμε στους δρόμους της πολης, με τις δεκάδες περιπτώσεις δυνητικού ατυχήματος στις καθημερινές μας διαδρομές. Σίγουρα, ο βαθμός κινδύνου δεν είναι ίδιος για τον οδηγό ενός αυτοκίνητο και τον αναβάτη μιάς μοτοσυκλέτας: Άλλο ένα γρατζουνισμένο φτερό, κι άλλο ένα σπασμένο πόδι και μια μοτοσυκλέτα με τις ζημιές στα πλαστικά να είναι μεγαλύτερες απο την αξία της (έτσι που τις φτιάχνουν σήμερα, σαν γυάλινες). Απλό λοιπόν το να υπολογίσουμε, ότι με δεδομένη την μέτρια έως κακή οδική συμπεριφορά των περισσότερων εποχούμενων (και όχι μόνο κάθε Δευτέρα!), στατιστικά είμαστε μια περίπτωση ατυχήματος που περιμένει να συμβεί, και οι πθανότητες αυτές αυξάνονται με τα χιλιόμετρα, και τελικά γίνονται «κατάσταση» για κάποιες κατηγορίες εργαζομένων όπως οι διανομείς με δίκυκλα. Οι οποίοι, πολλαπλασιάζουν τις ήδη πολλές πιθανότητες ατυχήματος λόγω του τρόπου που κινούνται, ενός τρόπου που κρίνεται επιεικώς ως επικίνδυνος, αλλά στην πραγματικότητα είναι υποχρεωτικά βιαστικός. Γιατί; Γιατί αν δεν κάνουν τις παραδόσεις όσο το δυνατόν ταχύτερα, όχι μόνο η αμοιβή τους περιορίζεται, αλλά κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους.
Μεγάλο θέμα αυτό, αλλά για άλλο σημείωμα. Εδώ, ψάχνουμε να δουμε αν υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε το να γίνουμε στοιχείο της στατιστικής. Μήπως να αλλάζουμε διαδρομή κάθε μέρα; Μήπως να αλλαξουμε δίκυκλο; Μήπως να οδηγούμε διαφορετικά, αργά και προσεκτικά; Μα έτσι πρώτον θα κινδυνεύουμε περισσότερο, και δεύτερον αναιρείται η χρησιμότητα του δικύκλου. Μήπως λοιπόν να πηγαίνουμε με αυτοκίνητο στη δουλειά; Ή με το λεωφορείο; Ή, για στάσου, πόσο απέχει με τα πόδια ο σταθμός του μετρό; Ποιό είναι το πιο ασφαλές μεταφορικό μέσο; Μετρό, λεωφορείο, τα πόδια μας, το ΙΧ, το σκούτερ, η μοτοσυκλέτα;
Λοιπόν, όλα αυτά καταδεικνύουν την ματαιότητα της πρόβλεψης σε ένα κόσμο που πάλλεται, και βράζει, και γκρεμίζεται, και ανασχηματίζεται, και αναγεννάται, και αλλάζει. Είμαστε αυτοί που είμαστε, και παίρνουμε τις αποφάσεις που παίρνουμε ακριβώς γιατί έτσι είμαστε. Δεν υπήρχε περίπτωση να αποφασίσουμε κάτι άλλο στα διλήμματα και στα σταυροδρόμια του παρελθόντος με τη γνώση και τις συνθήκες του τότε, ας μην μας απασχολεί λοιπόν το «τι θα γινόταν ΑΝ» και ας μην κάνουμε τη ζωή μας λιγότερο ευχαριστη με εικασίες. Ομοίως, ακολουθούμε το καθημερινό μας δρομολόγιο, με τη μοτοσυκλέτα που έχουμε, με τον τρόπο που ξέρουμε να οδηγούμε, με την προσοχή που είμαστε ικανοί να δώσουμε σε αυτό που κάνουμε. Αν δεν μας συμβαίνει κάτι, δεν σημαίνει ότι είμαστε εξαιρετικά ικανοί. Αν μας συμβεί, δεν σημαίνει ότι είμαστε εξαιρετικα άτυχοι. Δεν υπάρχει τρόπος αποφυγής, δεν υπάρχει το «τι θα γινόταν αν σήμερα δεν είχα έρθει απο αυτόν τον δρόμο», γιατί δεν ξέρεις τι θα μπορούσε να είχε γίνει αν επέλεγες τον άλλον. Κι έτσι ακριβώς αντιμετωπίζουμε το δρομολόγιο της ίδιας της ζωής, αν θέλετε και γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
Ακουγα, στο ραδιόφωνο, έναν υπεύθυνο του (Ελληνικού) ιδρύματος Foresight, που μάλιστα έχει αναλάβει μελέτη για λογαριασμό της Κυβέρνησης με θέμα τις ενέργειες για την κλιματική αλλαγή (στοιχηματίζω ότι θα περιλαμβάνει τεχνοκρατικές κατευθύνσεις πράσινης αναπτυξης που δεν θα αφήνουν την βιομηχανία παραπονεμένη!). Έδωσε ένα εύστοχο παράδειγμα που το δανείζομαι για το τέλος: Ποιός λοιπόν μπορούσε να υποθέσει ότι το τεράστιο πλοίο με τα χιλιάδες containers θα έκλεινε το Σουέζ, προκαλώντας μεγάλα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα (μέχρι και μοτοσυκλέτες και εξωλέμβιες για την Ελλάδα, που δεν παραδόθηκαν στην ώρα τους, είχε); Και ποιός θα έλεγε εγκαίρως «What if (τι θα γίνει ΑΝ), και τι θα πρέπει να κάνουμε, αν εξωκοίλει ένα πλοίο στο Σουέζ και κλείσει τη διώρυγα»; Αλλά κι αν το έλεγε, ποιά θα ήταν η ασφαλής πρόβλεψη ασφαλείας; Να φορτώσουν δύο πλοία με διπλό εμπόρευμα, και το δεύτερο να κάνει το γύρο της Αφρικής για να είμαστε σίγουροι ότι θα φτάσει στην Ευρώπη; Ισως κι ένα τρίτο, να έρθει απο τον Ειρηνικό, απο τη διώρυγα του Παναμά;!
Ας εγκαταλείψουμε λοιπόν τις περιοχές του ανέφικτου, ας αφήσουμε την ματαιότητα της πρόβλεψης σε αυτούς που πληρώνονται για να μας ενημερώνουν και να μας πληροφορούν ότι κατά πάσα πιθανότητα αύριο θα ανατείλλει ο ήλιος (!), και ας ζήσουμε καλά, ή/και ευτυχισμένοι, στα μέτρα της γνωστής ανθρώπινης ευτυχίας, τις ζωές μας. Ετσι κι αλλιώς, καθόλου «μοιρολατρικά», έχουμε πια μάθει μετά απο κάποια ηλικία, ότι αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε στην πορεία μας στερούνται θείου μεγαλείου και παραμένουν στα «πεπερασμένα» ανθρώπινα μέτρα.
Ελπίζω η Δευτέρα σας, που ίσως να άρχισε συννεφιασμένα, να τελειώσει χαμογελαστά.
Καλημέρα σας!
Δαημητρης Παπανδρέου 22/11/21